Zatrucie psa - Underoof

Czarnych Sznaucerów Olbrzymów
Białych Sznaucerów Miniaturowych
Hodowla
UNDEROOF
Przejdź do treści
OBJAWY ZATRUĆ U PSÓW
Trucizna to każda substancja szkodliwa dla organizmu. Zjedzenie jej lub kontakt z nią wywołuje bardzo różne reakcje np.:
podrażnienie jamy ustnej, wysypkę na skórze, ślinienie, wymioty, biegunkę, halucynacje, drgawki, śpiączkę, śmierć.
  
  • trutki dla myszy i szczurów, które są atrakcyjne smakowo dla zwierząt,
  • trutki dla ślimaków,
  • środki ochrony roślin,
  • nawozy,
  • środki czystości i chemia gospodarcza,
  • preparaty przeciw pasożytom zewnętrznym,
  • rośliny lub części roślin,
  • lekarstwa,
  • substancje chemiczne.
Pierwszą czynnością przy udzielaniu pomocy zwierzęciu, który uległ zatruciu, jest wywołanie wymiotów.
Następną czynnością jest zaaplikowanie zwierzęciu środka na rozwolnienie, który przyspieszy wydalanie trucizny.
 
Rozpuść węgiel aktywowany w wodzie (1 tabletka na 10 ml wody). Podawaj go zwierzęciu w proporcjach: 1 łyżeczka od herbaty na 1 kg wagi, po czym daj do picia wodę (2 szklanki). Jeśli zwierzę jest w złym stanie konieczne jest szybkie dostarczenie zwierzęcia do lekarza weterynarii i zastosowanie sondy żołądkowej, aby podać neutralizujący węgiel.
Substancja znajdująca się na skórze powinna być usunięta nawet wówczas, gdy nie podrażnia bezpośrednio skóry, ponieważ zwierzę może ją zlizać i połknąć.
Plamy z benzyny i nafty na sierści i skórze należy nasączyć olejem mineralnym lub roślinnym, po czym zmyć je łagodnym detergentem np. szarym mydłem.
Zastosowanie soli kuchennej (1 łyżeczka od herbaty na tył języka)
 
  • połknęło substancję kwasowa, zasadową, rozpuszczalnik lub preparat o silnie żrącym działaniu,
  • znajduje się w stanie depresji lub śpiączki,
  • połknęło substancję ropopochodna,
  • spożyło środek uspokajający, ponieważ jego działanie uniemożliwi wymioty,
  • połknęło ostry przedmiot, który mógłby utknąć w przełyku lub przebić żołądek
  • jeżeli od połknięcia trucizny minęło więcej niż dwie godziny.
Rośliny powodujące wysypkę przez kontakt ze skóra lub jamą ustną:
CHRYZANTEMA
WILCZOMLECZ NADOBNY
WINOROŚL
POKRZYK WILCZA JAGODA
 
Rośliny powodujące wymioty i biegunkę:
OSTRÓŻKA
Rośliny o właściwościach toksycznych powodujące niespecyficzne objawy:
RABARBAR
Zwierzę wykazuje wielki niepokój, pobudliwość i lękliwość. Potem następują bardzo bolesne napady skurczów tężcowych, trwające około 60 sekund, podczas których zwierzę ma odrzuconą do tyłu głowę. Pojawiają się problemy z oddychaniem i sinica błon śluzowych. Najsłabszy bodziec (np. klaśnięcie lub poklepanie) wywołuje atak. Ta charakterystyczna reakcja jest cenną wskazówką diagnostyczną.
Inne objawy to: drgawki, zgrzytanie, ślinienie, skurcze mięśni, mimowolne ruchy kończyn, zapaść.
Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia strychniną:
Bezpośrednio po zauważeniu spożycia trutki można spróbować wywołać wymioty.
 
Środek używany po zmieszaniu ze zbożem, otrębami lub inną przynętą jako trutka na gryzonie.
Natychmiast po zauważeniu spożycia przez zwierzę trutki zawierającej fluorooctan sodowy wywołaj jak najszybciej wymioty.
 
W połączeniu z metaldehydem stosowany jest w trutkach na ślimaki, poza tym może występować w środkach do zwalczania mrówek, chwastów i owadów.
Po spożyciu śmierć następuje bardzo szybko, nawet bez wcześniejszych objawów zatrucia.
Przy przewlekłym zatruciu małymi dawkami arszeniku występują następujące objawy: pragnienie, ślinienie, wymioty, słanianie się na nogach, silne bóle brzucha, skurcze mięśni, biegunka i paraliż.
Oddech zwierzęcia ma intensywny zapach czosnku.
Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia arszenikiem:
 
Jest trucizna często używana w połączeniu z arszenikiem do sporządzania trutek na szczury i ślimaki.
 
Występuje w środkach owadobójczych (insektycydach), a także wchodzi w skład farb malarskich.
Zatrucia ołowiem występują głównie u młodych zwierząt, które gryzły przedmioty pokryte farbą ołowiową np. linoleum, baterie ołowiowe, materiały instalacyjne, folia ołowiowa, cyna do lutowania i inne.
Objawy ostrego zatrucia ołowiem to: silny ból brzucha i wymioty. Następnie pojawiają się objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego: napady drgawek, nie skoordynowany chód, ogólna pobudliwość, nieustanne szczekanie, ataki histerii, osłabienie, odrętwienie, ślepota. Odruchy żucia i gryzienia mogą przypominać objawy nerwowe nosówki.
W innym wypadku można podać zwierzęciu środek powlekający ścianki jelit, aby zapobiec wchłanianiu trucizny.
Gdy doszło już do wystąpienia objawów jak najszybciej należy zawieźć zatrute zwierzę do lekarza weterynarii, w celu podania antidotum na ołów np. metallorum Sautera, BAL (Dimerkaprol), EDTA.
 
Pierwsze objawy zatrucia to wymioty i biegunka, następnie pojawiają się skurcze mięśni, ból brzucha, silne drgawki i śpiączka.
Bezpośrednio po spożyciu można spróbować wywołać wymioty.
Objawy zatrucia: apatia, zaburzenia OUN, trudności w oddychaniu, wymioty, krwawe wymioty, osłabienie, drgawki, śpiączka i śmierć.
Powoduje śmierć przez zburzenia mechanizmu krzepnięcia krwi, co prowadzi do samoistnego krwawienia.
Następnie należy zawieźć zwierzę do gabinetu weterynaryjnego, gdzie będzie leczone objawowo, np. otrzyma witaminę K domięśniowo oraz w razie konieczności podane zostanie osocze lub zostanie przetoczona krew.
Pierwsza pomoc przy zatruciu glikolem:
Zwierzę powinno być intensywnie leczone, aby nie doszło do uszkodzenia nerek.
Jeżeli zwierzę spożyło substancję zasadową należy zobojętnić ją octem lub sokiem z cytryny. Ocet rozcieńcza się w stosunku 1:4 z wodą i podaje się w ilościach uzależnionych od wielkości zwierzęcia.
NIE WYWOŁUJ WYMIOTÓW.
 Mogą spowodować zatrucie wskutek spożycia lub wdychania.
Czekolada zawiera podobny do kofeiny alkaloid teobrominę, która może być toksyczna dla zwierząt.
Ich skład wywołuje u psów silne zatrucie.
 

Często trudno ustalić przyczynę zatrucia zwierzęcia, istnieje bowiem wiele substancji, które mogą być szkodliwe dla zwierząt. Są to np.:
POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA ZATRUCIA U ZWIERZĄT
Jeśli podejrzewasz, że twoje zwierzę uległo zatruciu, przede wszystkim postaraj się zidentyfikować przyczynę zatrucia.
Drugą czynnością jest podanie substancji wiążącej truciznę, aby opóźnić jej wchłanianie przez organizm i ochronić ścianki jelit.
UWAGA: NIE WYKONUJ POWYŻSZYCH CZYNNOŚCI, JEŻELI ZWIERZĘ JEST OSŁABIONE, W STANIE ŚPIĄCZKI, NIE MOŻE PRZEŁYKAĆ LUB MA NAPADY DRGAWEK.
JAK ZAPOBIEC WCHŁANIANIU SIĘ TRUCIZNY
W przypadku podejrzenia zatrucia u zwierzęcia można wykonać opisane poniżej czynności, aby zapobiec wchłanianiu się trucizny do organizmu.
ZAPOBIEGANIE WCHŁANIANIU SIĘ TRUCIZNY Z PRZEWODU POKARMOWEGO:
30 minut później należy podać zwierzęciu siarczan sodu (sól glauberska) lub mleko magnezowe: 1 łyżeczka od herbaty na 2,5 kilograma wagi ciała.
UWAGA 1: Jeśli nie masz w/w środków, możesz dać psu mleko, białka jaj lub olej roślinny w celu pokrycia ścianek jelita, po czym zrób mu lewatywę z ciepłej wody.
UWAGA 2: Jeżeli nie wiesz, jaką substancję zjadło zwierzę nie podawaj mleka, gdyż niekiedy może przyspieszyć wchłanianie trucizny.
ZAPOBIEGANIE WCHŁANIANIU SIĘ TRUCIZNY ZE SKÓRY:
Trującą substancję ze skóry lub sierści psa czy kota należy zmyć dokładanie woda z mydłem lub wykąpać go w letniej wodzie.
JAK WYWOŁAĆ WYMIOTY U ZWIERZĘCIA
Wymioty wywołujemy poprzez:
Podanie doustne 3% wody utlenionej (od 1 do 3 łyżeczek co 10 minut, powtórzyć 3 razy)
można podać syrop z wymiotnicy (ipekakuana) -nie dostępny w Polsce (1 łyżeczka na 4,5 kg).
Nie wywołuj wymiotów, jeśli zwierzę:

ROŚLINY TRUJĄCE DLA ZWIERZĄT
FIKUS (FIGOWIEC) – Ficus pumila lub Ficus benjamina
Rośliny powodujące podrażnienie błon śluzowych, zawierające toksyczne szczawiany. Powodują one obrzęk, zwłaszcza jamy ustnej, bolesność języka, wysuszenie warg:
WINOBLUSZCZ JAPOŃSKI
KSANTOSOMA ŻÓŁTOSOCZA
DIFENBACHIA
FILODENDRON
EPIPREMIUM
MONSTERA DZIURKOWANA
Rośliny zawierające różne rodzaje trucizn. Najczęstsze objawy zatrucia nimi to: wymioty, bóle brzucha, skurcze, drgawki, zaburzenia pracy serca, układu oddechowego lub nerek, których przyczyny są dla właściciela zwierzęcia trudne do zidentyfikowania:
SZPARAG
RODODENDRON
RAJSKI PTAK
BREZYLKA GARBARSKA
WILCZOMLECZ NADOBNY
KOLOKAZJA JADALNA
BEGONIA
BLUSZCZ ZWYCZAJNY
PSIANKA PAPRYKOWATA
CHRYZANTEMA
CIBORA PRZEMIENNOLISTNA
TRUJĄCE ROŚLINY DZIKO ROSNĄCE
OSTRÓŻECZKA POLNA
OSTRÓŻECZKA OGRODOWA
NARCYZ
RĄCZNIK POSPOLITY
BURAK ZWYCZAJNY
RZEPA
CIEMIĘŻYCA BIAŁA
SZKARŁATKA AMERYKAŃSKA
PSIANKA SŁODKOGÓRZ
MIECHUNKA
NAPARSTNICA PURPUROWA
LOBELIA ROZDĘTA
GLOCYNIA JAPOŃSKA
MYDLENIEC WŁAŚCIWY
Drzewa i krzewy o właściwościach toksycznych, które mogą spowodować wymioty, bóle brzucha oraz biegunkę:
KASZTANOWIEC ZWYCZAJNY
KASZTANOWIEC KRWISTY
CISY
OSTROKRZEW KOLCZYSTY
LIGUSTR POSPOLITY
RAJSKI PTAK
ROBINIA PSEUDOAKACJOWA
MISZPELNIK JAPOŃSKI
PRZEPĘKLA OGÓRKOWATA
BRZOSKWINIA, MIGDAŁ, MORELA, WIŚNIA, CZEREŚNIA – także pestki są trujące
SZPINAK
ZIEMNIAKI
JASKROWATE
SZCZWÓŁ PLAMISTY
BIELUŃ DZIĘDZIERZAWA
POKRZYK WILCZA JAGODA
ŁUBIN
KOMOSA BIAŁA
SZALEJ JADOWITY
GRZYBY
POPULARNE SUBSTANCJE BĘDĄCE PRZYCZYNĄ ZATRUCIA U ZWIERZĄT
STRYCHNINA:
Używa się jej jako trutki na szczury, myszy i krety w postaci czerwonych lub zielonych granulek.
Objawy pojawiają się po upływie około 2 godzin od spożycia.
Jeżeli zwierzę wykazuje opisane wyżej objawy należy jak najszybciej dostarczyć je do lecznicy weterynaryjnej.
Trzeba unikać głośnych dźwięków i zbędnego dotykania zwierzęcia, ponieważ każdy bodziec może wyzwolić atak.
FLUOROOCTAN SODU
Ma bardzo silne działanie, zwierzę może się zatruć nawet po zjedzeniu martwego, otrutego wcześniej gryzonia.
Objawy: atak przychodzi nagle i zaczyna się wymiotami, zwierzę jest niespokojne, pobudliwe, chwieje się na nogach. Próby oddawania moczu lub kału związane są z wielkim wysiłkiem. Zwierzę porusza się w sposób nieskoordynowany, ma drgawki i konwulsje. Szybko następuje zapaść. Ataki występują samoistnie i nie są wyzwalane przez bodźce zewnętrzne jak w przypadku zatrucia strychniną.
Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia fluorooctanem  sodu:
Gdy doszło już do wystąpienia objawów jak najszybciej należy zawieźć zatrute zwierzę do lekarza weterynarii
ARSZENIK
Jak najszybciej po spożyciu wywołaj u zwierzęcia wymioty i szybko zawieź zwierzę do lecznicy weterynaryjne w celu podania mu odtrutki: metallorum Sautera (jest to trwały roztwór siarkowodoru, który wprowadzony do przewodu pokarmowego, zamienia rozpuszczalne sole ciężkich metali w związki nierozpuszczalne, nie ulegające zatem wchłonięciu z przewodu pokarmowego).
METALDEHYD
Objawy zatrucia: ogólne pobudzenie zwierzęcia, ślinienie, brak koordynacji ruchowej, drżenia mięśniowe, osłabienie, drgawki.
Ataki nie są wyzwalane przez bodźce zewnętrzne jak w przypadku zatrucia strychniną
Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia metaldehydem:
Natychmiast po zauważeniu spożycia przez zwierzę trutki zawierającej metaldehyd wywołaj wymioty.
Gdy doszło już do wystąpienia objawów jak najszybciej należy zawieźć zatrute zwierzę do lekarza weterynarii.
OŁÓW
Pierwsza pomoc przy zatruciu ołowiem:
Natychmiast po zauważeniu spożycia przez zwierzę substancji zwierającej ołów wywołaj wymioty.
FOSFOR
Ten pierwiastek chemiczny występuje w trutkach na szczury i karaluchy oraz w sztucznych ogniach i na pudełkach od zapałek.
Na fosfor nie ma antidotum.
Pierwsza pomoc przy zatruciu fosforem:
Następnie należy zawieźć zwierzę do gabinetu weterynaryjnego, gdzie będzie leczone objawowo.
FOSFOREK CYNKU
Występuje w trutkach na szczury.
Brak specyficznej odtrutki.
Pierwsza pomoc przy zatruciu fosforkiem cynku:
Bezpośrednio po spożyciu można spróbować wywołać wymioty.
Następnie należy zawieźć zwierzę do gabinetu weterynaryjnego, gdzie będzie leczone objawowo.
WARFARYNA
Wchodzi w skład trutek na myszy i szczury oraz jest stosowana jako lek przeciwzakrzepowy u ludzi.
Objawy zatrucia warfaryną: krwawienie przy oddawaniu moczu i kału, krwotok z nosa i dziąseł, podskórne wylewy krwi, nagła śmierć.
Pierwsza pomoc przy zatruciu warfaryną:
Bezpośrednio po spożyciu można spróbować wywołać wymioty.
Można zapobiegawczo podać doustnie witaminę K (jeżeli stan zwierzęcia na to pozwala).
GLIKOL ETYLENOWY (środek zapobiegający zamarzaniu)
Substancja ma słodki smak, który przyciąga psy i koty
Jest bardzo toksyczny, spożycie niewielkiej ilości powoduje wystąpienie objawów zatrucia, które często kończy się śmiercią.
Objawy zatrucia: nagłe i gwałtowne wymioty, chwiejny chód, osłabienie, apatia, drgawki i śpiączka.
Śmierć może nastąpić w ciągu 36 godzin od spożycia.
Jeżeli zwierzę przeżyje ostre stadium zatrucia może mieć uszkodzone nerki i chorować na przewlekłą niewydolność nerek.
Wywołaj u zwierzęcia wymioty oraz podaj substancje powlekające śluzówkę jelit, aby zapobiec dalszemu wchłanianiu trucizny.
SUBSTANCJE ŻRĄCE KWASOWE I ZASADOWE
Wchodzą w skład domowych środków czystości np. preparatów do udrażniania rur oraz rozpuszczalników.
Preparaty te powodują poparzenia jamy ustnej, przełyku o żołądka.
Pierwsza pomoc przy zatruciu substancjami żrącymi:
Po spożyciu przez zwierzę substancji żrącej należy w pierwszej kolejności wypłukać mu wodą jamę ustną.
W przypadku kwasu podać preparat zobojętniający np. mleczko magnezowe w ilości 2-4 łyżeczki na 5 kg wagi.
UWAGA: Nie wolno prowokować wymiotów, aby nie doprowadzić do pęknięcia żołądka i wtórnego poparzenia przełyku i jamy ustnej.
PRODUKTY ROPOPOCHODNE: BENZYNA, NAFTA, TERPENTYNA
Przy zatruciu drogą oddechową mogą powodować zapalenie płuc.
Objawy zatrucia to: wymioty, trudności z oddychaniem, drżenie mięśni, drgawki i śpiączka.
Śmierć następuje wskutek niewydolności oddechowej.
Pierwsza pomoc przy zatruciu substancjami ropopochodnymi:
Podaj doustnie ok. 30-60 g oleju roślinnego, a po upływie 30 minut sól glauberską.
NIE WYWOŁUJ U ZWIERZĘCIA WYMIOTÓW.
W razie gwałtownego pogorszenia stanu zwierzęcia zastosuj sztuczne oddychanie.
ZATRUCIE ODPADKAMI
Problem dotyczy głównie psów, które w trakcie spacerów mogą spożyć padlinę, gnijące jedzenie, odchody zwierzęce i inne szkodliwe substancje.
Zatrucie spowodowane spożyciem takich odpadków objawia się początkowo wymiotami i bólami brzucha, następnie w ciężkich zatruciach pojawia się biegunka (często krwawa).
Jeśli zatruciu towarzyszy infekcja bakteryjna może wystąpić wstrząs i śmierć.
Pierwsza pomoc przy zatruciu odpadkami:
Wywołaj u psa wymioty, a następnie podaj mu środki powlekające ścianki jelit, aby zapobiec wchłanianiu toksyn.
W łagodniejszych przypadkach dochodzi do spontanicznego wyleczenia, w cięższych konieczna jest wizyta u lekarza weterynarii i leczenie objawowe, połączone z antybiotykoterapią.
ZATRUCIE CZEKOLADĄ
Oznaki zatrucia: wymioty, biegunka, przyspieszona akcja serca, przyspieszony oddech, drżenie mięśni, drgawki i śpiączka.
Objawy pojawiają się w ciągu kilku godzin po spożyciu.
Czekolada gorzka zawiera więcej teobrominy niż mleczna.
Dawka śmiertelna dla psa to 90-250 mg teobrominy na każdy kilogram masy ciała psa (w zależności od jego kondycji i stanu zdrowia), czyli 10 kg pies może otruć się spożywając 4 tabliczki czekolady mlecznej lub 2 tabliczki czekolady gorzkiej.
Pierwsza pomoc przy zatruciu czekoladą:
Bezpośrednio po spożyciu (do maksymalnie 1 godziny) wywołaj u zwierzęcia wymioty.
Jeśli od spożycia upłynęły ponad 2 godziny podaj zwierzęciu węgiel aktywowany, aby powstrzymać wchłanianie toksyn.
UWAGA: nie podawaj zwierzętom czekolady, a produkty ją zawierające trzymaj poza ich zasięgiem.
ZATRUCIE CEBULĄ I CZOSNKIEM
Cebula i czosnek zawierają toksyczną substancję – tiosiarczan sodu, która może doprowadzić do rozpadu krwinek czerwonych i anemii.
Każda forma tych warzyw: świeża, smażona, gotowana czy pieczona, jest dla psa i kota niebezpieczna.
Objawy zatrucia to: zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (wymioty, biegunka) oraz osłabienie związane z anemią, może pojawić się żółtaczka hemolityczna.
Zatrucie może przebiegać bezobjawowo, jeżeli zwierzę przyjmuje małe dawki przez dłuższy czas.
Dawka toksyczna to 50 g na 10 kg m.c.
Pierwsza pomoc przy zatruciu cebulą i czosnkiem.
Jak najszybciej wywołaj wymioty.
Przy wystąpieniu objawów zatrucia należy jak najszybciej udać się po pomoc do lekarza weterynarii, który wdroży odpowiednie leczenie.
Czasami konieczna jest transfuzja krwi.
ZATRUCIE PRODUKTAMI SPOŻYWCZYMI: WINOGRONA, RODZYNKI, AWOKADO, ORZECHY MAKADAMIA.
WINOGRONA I RODZYNKI
Pierwsze objawy zatrucia pojawiają się po około 6 godzinach od ich zjedzenia.
Objawy: apatia, ból brzucha, wymioty i ma biegunka.
Następnie po 24-72 godzinach dochodzi anuria (brak oddawania moczu) – to dowód na ostrą niewydolność nerek.
W skrajnych przypadkach może to doprowadzić do śmierci zwierzęcia.
Mechanizm, który prowadzi do pojawienia się zmian w narządach, pozostaje jak na razie nieznany.
Prawdopodobna jest nietolerancja tanin zawartych
w owocach, zanieczyszczenie owoców mikotoksynami, pestycydami lub metalami ciężkimi, spożycie nadmiaru witaminy D zawartej w owocach.
Reakcja na winogrona i rodzynki uzależniona jest od indywidualnej podatności organizmu zwierzęcia.
Pierwsza pomoc przy zatruciu winogronami i rodzynkami:
Jak najszybciej po spożyciu wywołaj wymioty.
Przy wystąpieniu objawów jak najszybciej zawieź psa do gabinetu weterynaryjnego, gdyż wymaga on intensywnego leczenia objawowego.
ZATRUCIE AWOKADO
Awokado w swoim składzie zawiera persin czyli grzybobójczą toksynę. Jest ona neutralna dla ludzi, natomiast u zwierząt uszkadzać może mięsień sercowy.
Zjedzenie tego owocu wywołać może wymioty, biegunkę, powodować zapalenie gruczołu mlekowego, zaburzenia krążenia i oddychania.
Wystąpienie zatrucia zależy od osobniczych skłonności zwierzęcia.
Pierwsza pomoc przy zatruciu awokado:
Po spożyciu wywołaj u zwierzęcia wymioty.
Przy silnych objawach wymaga specjalistycznego leczenia.
ZATRUCIE ORZECHAMI MAKADAMIA
Objawy to: wymioty, drgawki, osłabienie, hipotermia.
Już 2 gramy na kilogram masy ciała mają działanie toksyczne.
Pierwsza pomoc przy zatruciu orzechami makadamia:
Po spożyciu wywołaj u zwierzęcia wymioty.
Przy nasilonych objawach konieczne leczenie w gabinecie weterynaryjnym.
ZATRUCIE LEKARSTWAMI
Często zdarza się wskutek celowego podania zwierzęciu leków przez właściciela, które nie są przeznaczone dla danego gatunku zwierzęcia.
Jeszcze częściej dochodzi do przypadkowego połknięcia pozostawionych w zasięgu zwierzęcia leków.
Zwykle występują zatrucia lekami antyhistaminowymi, nasennymi, uspakajającymi i przeciwbólowymi.
Pierwsza pomoc przy zatruciu lekarstwami:
Wywołaj u zwierzęcia wymioty i podaj substancje powlekające ścianki jelit, aby zapobiec absorpcji toksyn.
Jak najszybciej udaj się ze zwierzęciem do lekarza weterynarii, który rozpocznie celowane leczenie, w zależności od rodzaju połkniętej substancji czynnej.
Wróć do spisu treści